Kars'ta Eskiden Yaşamış Ermenilere Ait Köyler Eski Ermeni Yerleşim yerleri
Ermeni Evlerindeki Gizli Para Kasaları Nerelerde Olur? Rum Ermeni Kiliselerinde Gizli Para Kasaları Nerelerde Olur? Haç Define İşareti Anlamı Nedir? İstavroz Çözümü Nasıl Olur?
Kars'ta Eskiden Yaşamış Ermenilere Ait Köyler Eski Ermeni Yerleşim yerleri
■ 962'de Ani kentinin inşaından önce Pakraduni/Bagratlı hanedanının başkenti olan Şirakavan kentidir. 892 tarihinde inşa edilen Amenapırgiç katedrali 1950'lere dek harabe halinde fakat ayaktaydı. Şimdi izi kalmamıştır. ■ Köy 1877 öncesinde Şüregel nahiyesi merkezi idi. Arpaçay-Akyaka-Ani ve Gümrü bölgesini kapsayan Şirak ili Ermeni tarihçilerince 4. yy’dan itibaren kaydedilmiştir. Türkçe isimdeki –el ekinin kaynağı anlaşılamadı. SN
Kalkankale köy - Akyaka - Kars
E1000, R1889 RAl: Tiknis [ Erm ]
■ Köye hakim olan Tiknis kalesi muhtemelen I. Smpad Pakraduni (890-914) döneminde inşa edilmiştir. 20. yy başında hemen hemen sağlam olan kale halen bir taş yığını halindedir. SN
■ Khorenli Movses’e göre Zareh Büyük İskender’den y. 100 yıl önce yaşamış Ermenistan kralıdır. Ancak İrani isim daha ziyade bir Pers yöneticisini düşündürür. Kent adı MS 1. yy’a ilişkin vekayinamelerde kaydedilmiştir. SN
■ 20. yy başında Ermeni yerleşimi. Şimdi Kürd yerleşimi
■ Hıristiyanlık öncesi dönemden kalma önemli bir merkezdir. SN
Kocaköy köy - Digor - Kars
1928 K: Naxçivan
E650, E1902 Epr II.264: Naxçavan [ Erm ]
■ 20. yy başında Ermeni yerleşimi.
■ Bir dönem bucak merkezi olmuş büyük bir kasabadır. Erm nax-içevan `ön-konak` şeklinde açıklanması halk etimolojisidir. Ancak bir Kafkas kavmi olan Noxçi'lere (Çeçenler) atfedilmesi de zor görünüyor. SN
■ Kürt Yerleşimi Türk
Sorkunlu köy - Digor - Kars
1928 K: Sorxunlu
E1918 Beg: Tsorgonk' [ Erm "derecikler" ]
■ Kürd yerleşimi
? mv - Digor - Kars
E490 Parp 100, Aşx: Mrén [ Erm ]
■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ 638 yılına tarihlenen Mren katedrali Türkiye'deki en eski Ermeni anıtlarından biridir. Çevresinde 100-150 yıldan daha eski bir tarihte tahrip edilmiş büyük bir yerleşimin kalıntıları vardır. SN
■ Dar bir boğaz içinde en eskisi 11. yy öncesine ait olmak üzere beş kiliseden oluşan Khdzgonk manastır kompleksi 1920 ile 1959 arasındaki bir tarihte tamamen tahrip edilmiştir. Halen sadece Surp Sarkis kilisesinin dört duvarı ayaktadır. SN
■ Köy 10. yy'da inşa edilen ve halen sağlam olan surlarla çevrilidir. Tarihçi Khoren'li Movses'e (5. yy) göre burası kral Vağarşak döneminde (MÖ 2. yy) kurulan Kapeğyan beyliğinin merkezi idi. 12. yy'da bir Türkmen beyliğinin başkenti olmuştur. ■ Erm 'avan' `surla çevrili müstahkem yerleşim` anlamında olup Arapça kasaba sözcüğünün tam karşılığıdır. Asıl adı Keçror olan yerleşim, kullanımda Keçr-avan olarak anılmıştır. SN
■ 17. yy'da Tebrizli Arakel Badmiç buraya ilişkin olarak `şimdi Ağcakale adı verilen Yervantagerd kalesi` ifadesini kullanır. Adı geçen Yervant, MÖ 4. yy'da bölgeye egemen olan Ervand/Orontes sülalesine mensup Pers valilerinden biri olmalıdır. SN
■ Kürd yerleşimi metonio
Altıngedik köy - Kağızman - Kars
1928 K: Çinamiç [ Erm ]
■ Kürd yerleşimi
Aydınkavak köy - Kağızman - Kars
1928 K: Aşağı Pifik
E1918 Beg: Nerkin Pvig [ Erm pvig "baykuş?" ]
R1889 1928 RAl: Pifik süfla
■ Kürd yerleşimi (zilan aşireti).
Dibekkaya köy - Kağızman - Kars
1928 K: Hovasor
E1918 Beg: Hovatsor [ Erm "yellidere" ]
■ Kürd yerleşimi (Celali aşireti) metonio
Duranlar köy - Kağızman - Kars
1928 K: Mestap [ Erm medzdap' "büyükdüz" ]
■ Kürd yerleşimi metonio
Görecek köy - Kağızman - Kars
1928 K: Manavas
E1918 Beg: Manavaz [ Erm "öz." ]
■ Bir erkek adı olan Manavaz'dan ziyade, Manavazgerd (Malazgirt) kasabası kastedilmiş olmalıdır. SN
■ Ortaçağdan kalma anıtsal kilisesi 1844'e dek sağlam idi. 19. yy sonunda Eprigyan yarı yıkık halde olduğunu aktarır. ■ Köyün arkasındaki dağın adı olan Alaca, şüphesiz Ermenice Arço adından uyarlanmıştır. Ermenice çok sayıda yer adında görülen ar'icsözcüğü için Erzincan Kemah Eriç maddesine bakınız. SN
Kozluca köy - Merkez - Kars
1902 Epr: Kozluca
E1902 Epr I.345: Paknayr [ Erm "put mağarası" ]
■ 20. yy başında Azeri yerleşimi.
■ Eski bir mecusi tapınağı üzerine kurulmuş 10. yy'a ait muazzam kilise ve manastırın kalıntıları mevcuttur. SN
■ Belki Erm xandzrig `küçük göynük, yanıkça` veya `odun kömürü ocağı`. SN
Çerme köy - Merkez - Kars
1928 K: Çerme
E1918 Beg: Çermali [ Erm "ılıcalı" ]
Gelirli köy - Merkez - Kars
R1889 1928 RAl, K: Kaniköy
E1918 Beg: Agnaşen [ Erm "pınarköy" ]
■ 20. yy başında Ermeni yerleşimi.
Karacaören köy - Merkez - Kars
1928 K: Karacaviran
E1918 Beg: Estonagan [ Erm "Estonlu" ]
R1889 RAl: Novo Estonskoye [ Rus Novo Estonskoye "yeni Estonlar" ]
■ 20. yy başında Türk Alevi yerleşimi.
■ Rus yönetimi döneminde (1878-1918) Estonya göçmenleri tarafından iskân edilmiştir. 1960'lı yıllara dek Eston nüfus çoğunluğu devam etti. SN
Küçükyusuf köy - Merkez - Kars
R1889 1928 RAl, K: Küçükyusuf
E1918 Beg: Hovsepakom [ Erm "Yusuf komu" ]
■ 20. yy başında Kürd yerleşimi.
■ Türkmen yerleşimi (Şanlıurfa muhaciri Badıllı/Beğdili aşireti) metonio
Ataköy köy - Merkez - Kars
R1889 1968: Mağaracık
E1918 Beg: Ayrivan [ Erm "mağarakent" ]
■ 20. yy başında Rum yerleşimi.
Ölçülü köy - Merkez - Kars
1928 K: Vezin
R1889 E1918 Beg: Vjan [ Erm "çağlayan" ]
■ 20. yy başında Rum yerleşimi.
■ Kürt Yerleşimi Türk
Söğütlü köy - Merkez - Kars
1928, 1968 K, K2: Söğütlü
E1918 Beg: Sar'nağpür [ Erm "buzlupınar" ]
R1889 RAl: Türk Söğütlü
Subatan köy - Merkez - Kars
1928 K: Subatan
E1918 Beg: Vartaşén [ Erm "gülköyü" ]
■ 20. yy başında Rum/Türk yerleşimi.
■ Köy halkı, Terekeme Türkleri ve Yerli Türklerden oluşmaktadır. Türk
Yolaçan köy - Merkez - Kars
1928 K: Komasor
E1902 Epr: Komatsor [ Erm "ağıldere" ]
■ Azeri/Karapapak yerleşimi
■ Eprigyan 19. yy sonunda bu köyün terkedilmiş olduğunu ve yakınında Rusların Aleksandrovka köyünü inşa ettiklerini anlatır. Epr I.521. SN
Alçılı köy - Merkez - Kars
1928 K: Berdik [ Erm pertig "kalecik" ]
■ 20. yy başında Türk yerleşimi.
Üçbölük köy - Merkez - Kars
R1889 RAl: Mağazpert
E1918 Beg: Mağxazpert [ Erm "Malhas kalesi" ]
■ Kürd yerleşimi (kaskan aşireti).
■ Malxas adı için Ağrı Hamur Tükenmez köyüne bakınız. SN
? mv - Merkez (Başgedikler bucağı) - Kars
E1075, R1889: Xoşavank [ Erm ]
■ Bugünkü adı bilinmemektedir.
■ 20. yy başında Ermeni yerleşimi.
■ 10. yy'da inşa edilen büyük manastır kompleksi halen Türkiye-Ermenistan sınırında askeri bölge içindedir. 1918'e dek manastır çevresinde küçük bir Ermeni köyü mevcuttu. SN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder